sunuş

yüksel selek kitabı’na dair
“..bir nesil olsa olsa bir devrim görmüştür,
bir başka nesil bir darbe yaşamıştır, bir diğeri bir savaş,
bir başkası kıtlık, bir diğeri ülkesindeki ekonomik çöküşü...
tanrı’nın kayırdığı bazı şanslı ülkeler ve nesiller ise
bunların hiçbirini yaşamamıştır.
(s:17)
...hafızamız bazı anıları rastlantısal olarak kaydederken,
bazı anıları da rastlantısal olarak kaybeden bir şey değildir,
tam tersine onları bilinçli bir şekilde düzenleyen ve
bilgece ayıklayan bir güce sahiptir.
hayatımıza dair unuttuğumuz her şey,
aslında içimizdeki bir dürtüyle çoktan unutulmaya mahkum olmuştur.
yalnızca kendimizin koruyup saklamak istediği şeylerin,
başkaları için korunup saklanmaya hakkı vardır.
işte bu nedenle benim yerime siz konuşun, siz seçin ey anılar,
karanlığın derinliklerine gömülmeden hiç olmazsa bir ayna tutun yaşamıma!
(s:20)
stefan zweig - dünün dünyası >font>

yüksel abla’nın adını ilk kez yön radyo’da birlikte program yaptığımız sevgili arkadaşım dr. beyza’dan (çelenligil kutay) duymuştum. yanılmıyorsam onu sivil anayasa çalışmaları sırasında dahil olup tanımış ve program öncesi “biralı” buluşmalarımızdan birisinde nasıl bir insan olduğunu, neler yaptığını anlatmıştı.

oysa sonradan gördüm ki birbirine teğet geçen halkalarda çok yakın sürmüş yaşamımızın belirli dönemleri. sevgili sınıf arkadaşım zehra biçer’in anne ve babasının, sevgili nermin ve doğan çetiner çiftinin en iyi arkadaşı olmaktan başka çok sayıda arkadaşımın da sonradan benim için olduğu gibi “yüksel ablası”ydı o.

ellili yaşların sonlarına geldiğim şu anlarda geriye dönüp bakınca pek çoğunu çoktan unuttuğum çok sayıda insanla karşılaştığımı, tanıdığımı, tanıştığımı, konuştuğumu, sonradan da kimileriyle arkadaş ya da dost olduğumu ve en büyük varsıllıklarımdan birisinin bu olduğunu düşünüyorum.

bunda benim kişilik özelliklerim kadar onların bir yansıması olan ilgilendiğim alan ve bulaştığım iş çeşitliliğinin de önemli bir rolü var kuşkusuz. hekim olmak, sanat ve kültür dünyasıyla bir arada bulunmak, gazetecilik, radyoculuk, sivil toplum alanında çalışmış olmak bu duruma katkıda bulunan diğer nedenler.

aldığım kültür ve eğitimde ‘ilgi’nin daima ‘bilgi’yle birlikte olması gerektiği, bunun ilişki ve iletişimi gerektirdiği, o iletişimden de birlikte davranma, ya da en azından bilerek davranma sonucunun doğacağını çok küçük yaşlarımdan başlayarak öğrenmiştim.

bu “iradi” tutumda, asıl olarak insanların apriori “iyi” olduğunu düşünmemin de rolü vardır. her zaman insanların dediklerinden daha çok yaptıklarına baktım ve insanlarla iletişim kurmam, tanışmam, ilgilenmem ve bilgilenmem bu temelde oluştu.

belki, bu biraz “farklı” olmak demekti ve yaşamım boyunca pek çok kez deneyimlediğim gibi, farklı olanların bir biçimde birbirleriyle haberleşip bağlantı kurduklarını gördüm. eskilerin dediği “deli deliyi kâbe’de bulur” sözünün böyle bir “belirsiz/bilinmez” iletişime dayandığını yaşlandıkça daha çok düşünüyorum.

bir başka önemli nokta da ilkesel olarak “yararcı” bir yaklaşımı öncelememdir. burada bireysel kişisel yarardan daha çok bu ilişkiden öncelikle kamusal, toplumsal, çevresel, sosyal bağlamda bir yarardır söz konusu olan. daha da önemlisi olanın üzerine bir taş daha koymayı hedeflenmesidir. çoğu zaman o konulan taşların üzerine yeni taşlar konulmasa da, ya da konulanlar başkalarınca yıkılsa de bunun gelişmenin ve değişmenin temel ögesi olduğunu hep savundum ve somut yaşamda da gördüm. yapılan hiçbir şey hiçbir koşulda boşa gitmiyor.

yüksel abla’dan beyza dışında söz eden insanlar arasında gümüşlük akademisi’nde tanıştığım insanlar, özellikle sevgili latife tekin ve ahmet filmer vardı. sonrasında bu gıyabi tanışıklık yine o bağlamda “vicahi”ye dönüştü: akademi’nin henüz “kuramsal” aşamadaki projelerinden birisi olan “bodrum kent müzesi ve sözlü tarih çalışması” ile ilgili olarak ilk kez tam dokuz yıl önce, 16 haziran 2007’de bodrum denizciler kafe’de buluşup tanıştık ve konuştuk. o buluşmadan hatırladığım en önemli şeylerden birisi sanki yıllardır tanıdığım bir insanla konuştuğum duygusuydu. konumuzun ortaklığı, geçmişimizdeki kimi koşutluklar, ama sanırım en çok da “farklılıklarımız” bizi sonrasında sürecek an itibariyle 9 yıllık bir arkadaşlığa götürdü.

geçen dokuz yıldaki pek çok buluşma ve karşılaşmada önemli bir toplumsal,sosyal işin ucundan tutan insanlardan ikisi olarak gerçekleşti.

akademinin yukarıda söz ettiğim kısmen süren ve bu kitapta da asıl sorumlularından birisinin ağzından anlatılan proje dışında, bodrum’daki çeşitli sivil toplum etkinlikleri, anmalar, protestolar, kampanyasına destek olduğum sevgili şehbal şenyurt’un bağımsız bloktan aday olduğu 2011 genel seçimleri kampanyası da dahil, ülkenin siyasi gündeminde sürdürülen mücadelelere uzaktan da olsa destek olma biçimindeki çeşitli etkinliklerde buluştuk, merhabalaştık, konuştuk, dertleştik...

bazen buna çeşitli hoşluklar da eklendi. yüksel abla’nın “racon”una uygun gerçekleştirilen “rakılı muhabbetleri”nin de bunların arasında olduğunu vurgulamalıyım.

sonra bir “edebi muhabbet” anında latife tekin, yüksel abla’nın yazmakta olduğu ve yarım kalan bir romandan söz etti. bunu öğrendikten sonra onunla ilişki ve bağlantımız başka bir mecraya kaydı. bunu kendisine sorduğumda kısaca “özgürlüğe kaçış” hikâyesinden söz etti. okumak göz atmak istedim. uzun süre bundan mahrum kaldım.

yazarların yaptıklarını herkese göstermedikleri gerçeği bir kez daha yaşamımda somutlaştı. diyecek bir şey yoktu ve ısrarcı olmadım. sonraki buluşmalarımızda ara ara onu motive etmeye çalıştım. ne yaptıysam onun kararlılığını aşamadım. bir noktada tıkandığından söz ediyordu. baktım bu yolla olmayacak ona değişik bir öneride bulundum: “bir nehir söyleşi” yapmak.

yine hemen olur demedi, yine üzerinden epey zaman geçti ve 2013’ün ekim ayında akademideki bir buluşmamızda yüksel abla konuyu kafasında ölçüp biçtiğini ve bu söyleşiye yapmaya karar verdiğini söyledi. bu kez o bana sordu: “yapabilir miyiz mustafa?”

öneri zaten benden gelmişti, zaman ve koşullar bakımında uygundum, düşünmeden “olur” dedim. ilk buluşma tarihini belirlediğimiz gün 24 ekim 2013’tü.

yaklaşık 15 gün sonra 5 kasım 2013 salı günü bodrum’da epey aradıktan sonra bulduğum bir çiçekçiden aldığım bir demet taze çiçekle yüksel ablayı o zaman oturduğu evinde ziyaret ettim. bana kahvaltı hazırlamıştı, önce beraber onu yedik, sonra genel konularda konuştuk. ardından da söyleşimize dair bazı ilkeleri belirleyip ilk görüşmemizi yaptık. sonradan da nehir söyleşimize başladık. görüşmeyi hem sesli, hem de görüntülü olarak yani bir video kamerayla kaydettik. o günkü toplamı 51 dakika süren üç ayrı kayıttan sonra bu kitabın basılmasına kadar geçen iki buçuk yıla yakın süre içinde kitapla ilgili olarak gerçekleştirdiğimiz 13 buluşmanın biri hariç tümünde bu söyleşilerimiz sürdü. değişik uzunlukta 87 kayıt gerçekleştirdik. bu kayıtların toplam süresi: 18 saat 24 dakika. 17 saniye tuttu.

bu işe ayırdığımız belirli bir maddi kaynağımız olmadığı için bu kayıtların çözümünde bu konularla uğraşan tarih vakfı’nın koordinatörlüğünü yapan sevgili arkadaşım gülay kayacan’ın da “farklı”lığını tespit ettiği bir yöntem uyguladık: sevgili yüksel abla inanılmaz bir çabayla, bu kayıtları izleyip o kayıtlardan yola çıkarak bu kitabın tüm metnini kendisi bilgisayar başında kendisi yazdı. sonra onlara değişik zamanlarda günlüğüne yazdığı notlarla, inanılmaz arşivindeki belgelerden doğruladıklarını da ekledi.

zaman zaman bunların üzerinden yeni buluşmalarımızı planladık ve konuştuk. tüm metinler tamamlandıktan sonra ben okuduğunuz bu kitaptaki editörlük faaliyetine başladım, o da bir aydan biraz fazla sürdü. sonuçta ortaya çıkan ürün de elinizde tuttuğunuz bu “oylumlu” kitap oldu.

‘yüksel abla’dan öğrendiklerim