|
pandemi de sağlık haberciliği
18-20 haziran 1999'da yapılan ve "sağlık ve tıp alanında habercilik" konusunu tartışan, sağlık bilinci ve medya toplantısında türkiye'ki sağlık haberciliğinin temel kuralları belirlenmişti.
eylül 2020 / dereköy
"tıp haberlerine gelince kesinlikle istedikleri bir husus doğruluktur. güvenilir bilgiler isterler.,sonuçta, hastalıklarından dolayı, aldıkları bilgiye göre harekete geçebilirler. eğer bilgiler doğru değilse, zarar görebilirler. bu yüzden doğruluk ve güvenilirlik çok büyük önem taşımaktadır. yanlış, yönlendirici, güvenilmez, hatalı bilgiler almak okuyucular, izleyiciler için de çok masraflı olacaktır. tıp mesleği üzerindeki etkisi hiç önemli değildir. okuyucuya ne yaptığı en büyük anlamı taşır.
jerry bishop
wall street journal emekli editörü
bu cümleler, sağlık bilinci ve medya adıyla gerçekleştirilen, türk tabipleri birliği, türkiye gazeteciler cemiyeti ve eğitim ve sağlık muhaberileri derneği'nin ortaklaşa düzenlediği bir dizi eğitim etkinliğinin, 18-20 haziran 1999'da gerçekleştirilen ilkine katılan wall street journal adlı ünlü amerikan gazetesinin emekli editörü jerrry bishop'a ait.
üç yıl içinde toplam yedi buluşma olarak gerçekleştirilen bu etkinliklerde, sağlık haberciliğinde rolü olan ve etkilenen tüm tarafların sağlıkla ilgili farklı temalardaki, ihtiyaçlarıyla, görüş ve düşünceleri dile getirildi, bazı tavsiye kararları alınmıştı. o toplantılarda hem ttb, hem de tgc bünyesindeki faliyetlerim nedeniyle söz konusu organizasyonun merkezi yapısında yer almıştım.
bu toplantıların ilkinin sonucunda bir "halkın yararı için sağlık haberciliği bildirgesi" kaleme alınmış ve ortaklaşa imzalanmıştı. aradan yirmi yıldan fazla bir zaman geçtikten sonra bugün covid-19 salgını sırasında bu bildirgede dile getirilenlerin önemini bir kez daha vurguluyor, pandemiye dair yapılan habercilikte bu kuralların göz önünde tutulması gerektiğini düşünerek herkesle paylaşıyorum:
“halkın yararı için sağlık haberciliği bildirgesi”
“türkiye'de sağlık alanının giderek büyüyen, karmaşıklaşan, çözüm bekleyen sorunları olduğunu bilerek;
daha sağlıklı bir toplum için "iyi hekimlik" ve "iyi gazetecilik" yapmanın gerekliliğine inanan bir grup bilim adamı, gazeteci ve hekimin katılımıyla gerçekleşen toplantıda, sağlık haberciliği tartışılmış ve aşağıdaki sonuçlara varılmıştır:
1. sağlık haberciliği alanında önemli sorunlar yaşanmaktadır: türkiye'de haber oluşturma kararı, haberin kaynağı, medyada yer alması ve halkın haberlerden yararlanmasında sorunlar vardır. ajans, dergi, tv ve gazetelerde çalışan haberciler sağlık haberlerini yaparken farklı sorunlar yaşamaktadır.
2. sağlıkta uzmanlaşma desteklenmelidir: sansasyondan uzak, doğru sağlık haberciliği için tüm yayın kuruluşlarında alanında uzman sağlık muhabiri istihdam edilmelidir. sağlık haberlerinin yer aldığı sayfaların editörleri de sağlık haberleri konusunda ilgili meslek kuruluşları tarafından bilgilendirilmelidir.
3. sağlık habercisinin haber yapma özgürlüğüne yönelik hiçbir baskıya izin verilmemelidir: hangi konunun haber yapılacağına sağlık muhabiri karar vermektedir. bu konuda habercinin bağımsızlığını etkileyecek hiçbir girişime olanak verilmemelidir. ancak haberin önceliği konusunda haber kaynağının da görüşü önemsenmelidir. halkla ilişkiler firmaları da sağlık habercileriyle olan ilişkilerinde hem gazetecilik, hem de halkla ilişkiler etiği kurallarına saygılı davranmalıdır.
4. sağlık haberlerinin sorumluluğunu sağlık habercileri taşımalıdır: sağlık haberlerinin basında yer alması aşamasında haberci dışındakilerin etkin olması engellenmelidir. bunun için en iyi yöntem bir sağlık sayfası veya tv için sağlık saati bölümlerinin ayrılması ve sorumluluğunun sağlık habercisine verilmesidir.
5. sağlık habercileri yalnız haber üretmekle sorumludurlar: sağlık habercileri çalıştıkları yayın kuruluşlarında "bağımsız haber üretme" görevlerini etkileyecek hiçbir konuda görevlendirilmemeli ve bu konuda baskı altına alınmamalıdır.
6. sağlık habercileri için bir bilimsel danışma havuzu oluşturulmalıdır: haberin oluşturulması hazırlayanın sorumluluğu altındadır. ancak bu aşamada haberci-bilim adamı-hekim işbirliğini sağlayacak mekanizmalar geliştirilmelidir. türk tabipleri birliği, uzmanlık derneklerinde dağlık muhabirlerinin danışabileceği birimler oluşturulmalıdır.
7. sağlık alanındaki haber kaynakları da eğitilmelidir: haber kaynağı olabilecek bilim insanları ve hekimler de bu haberi oluşturacak kişilere en doğru, en yetkin şekilde katkıda bulunmak üzere eğitilmelidir. bu eğitim mezuniyet öncesi dönemde verilmeli, mezuniyet sonrası için sürekli eğitim olanakları esam ve iletişim fakülteleri işbirliği ile ttb tarafından sağlanmalıdır.
8. sağlık muhabirliği iletişim fakültelerinde ayrı bir ders olarak kabul edilmelidir: sağlık haberciliği ayrı bir alan olarak tanınmalı, gazetecilik eğitimi sırasında iletişim fakültelerinde bu eğitim verilmelidir. bu konuda meslek birliklerinden yararlanılmalıdır.
9. sağlık muhabirlerine sürekli eğitim olanağı yaratılmalıdır: sağlık haberciliği alanında çalışan gazetecilerin "sağlıkta öncelikli gelişmeler, eğilimler" gibi konularda eğitimleri, ttb ve iletişim fakültelerinin katkılarıyla esam tarafından yapılmalıdır.
10. tıbbi dergilerdeki araştırmaların haber kaynağı olarak kullanılması sağlanmalıdır: haber kaynağı olarak yöneticiler, hekimler, bilimsel dergiler ve çoğunluğu dış basından olmak üzere çeviri yayınlarla internet kullanılmaktadır. yazıları denetlenmiş tıbbi dergile en doğru haber kaynağı olabilir. bu amaçla, türkiye'de çıkan pek çok tıbbi dergideki bilimsel yayınların halkın yararına kullanılması için ttb, tübitak ve uzmanlık dernekleri tarafından basın bültenleri hazırlanması sağlanmalıdır. bu bültenler halk sağlığı açısından öncelikli, gerçekten güncel ve en fazla sayıda kişiyi ilgilendirecek konular hakkında olmalıdır.
11. sanayi bakanlığı tüketiciyi koruma ve reklam kurulu'nun etik ilkelerinde uymayanlara verilen cezalarla ilgili yapılacak haberler caydırıcılık taşıyacaktır.
12. sağlık habercisi ile haber kaynağı, alanlarındaki etik kuralları düzenleyen bildirgeleri dikkate almakla yükümlüdür: türkiye gazetecileri hak ve sorumluluk bildirgesi, ttb tıp meslek ahlak kuralları ve eğitim ve sağlık muhabirleri derneği etik ilkeleri sağlık haberlerindeki etik sorunların önlenmesi için önemli belgelerdir. bunların uygulanması herkesin sorumluluğu ve ödevidir. bu kuralları ihlal edenler meslek kuruluşları ve birliklerince kamuoyuna açıklanmalıdır.
sevgili yasemin inceoğlu'nun aynı konuda binet'te yazdığı "korona yalanları: covid-19 ve yanlış bilgi" başlıklı yazıyı bu bağlantıdan okuyabilirsiniz.
“doğruları birlikte tartışmak; kişiselliğe ve duygusallığa kapılmadan iyi niyetle tartışmak,
doğrular üzerinde uzlaşmayı, buluşmayı sağlar. hem de yeni doğruların bulunmasına yola açar.”
nail güreli
türkiye gazeteciler cemiyeti
başkanı, 18.06.1999
geri
|
|